Wat Psychedelica Ons Kunnen Leren over Spelen

We bevinden ons midden in een nieuwe psychedelische renaissance. Drugs zoals MDMA en psilocybine worden nu geïntroduceerd in de reguliere geneeskunde en gepromoot als wondermiddelen voor allerlei psychiatrische problemen. Maar nu psychedelica steeds meer worden gezien als behandelingen voor verschillende vormen van psychisch lijden, vergeten we een van hun meest waardevolle eigenschappen: het potentieel voor plezier.

“Neuroplasticiteit” is het woord dat veel geestelijke gezondheidsprofessionals tegenwoordig gebruiken om het positieve effect van psychedelica te beschrijven; een proces waarbij de hersenen zich min of meer ontspannen, flexibel worden en openstaan voor leren (de hersenen van kinderen zijn bijvoorbeeld zeer plastisch). Plasticiteit is de reden waarom onderzoekers geloven dat psychedelica veelbelovend zijn in het helpen van mensen die lijden aan psychische klachten gerelateerd aan dwangmatigheid, gepieker en gewoonten – wat professionals diagnosticeren als “depressie”, “angst” en “verslaving”.

En het is een van de redenen waarom psychedelica mensen in het algemeen helpen, hen verplaatsend van een gevoel van herhaling in hun leven naar een meer uitgebreide, ontwaakte kennismaking met de wereld.

Lees ook ons artikel over LSD “Ontketen je innerlijke genie“

Neuroplasticiteit richt zich voornamelijk op het denken en benadrukt de rol van het denkproces. Maar daar ligt het idee van een flexibelere hersenen, dat het meest interessante en meest menselijke aspect van psychedelica mist: Ervaring, niet alleen denken, is altijd de centrale manier geweest waarop psychonauten praten over de effecten van deze middelen, vooral met betrekking tot mystieke ervaringen: Wanneer we “de deuren van waarneming openen”, denken we niet alleen anders, we ervaren ook anders; we benaderen de wereld op een nieuwe of veranderde manier via onze gedachten, ja, maar even belangrijk, via onze gevoelens, waarnemingen, intuïtie en buikgevoelens.

Spelen is serieus spul voor kinderen en volwassenen

In onze wereld waarin data en meetbare dingen steeds belangrijker worden, lijkt de waarde van persoonlijke ervaring – dat gevoel van ‘jij’ dat de wereld ervaart – te verminderen. Dat is eigenlijk een probleem, want als we mensen enkel als denkers beschouwen, missen we het essentiële: dat we in de kern wezens zijn die ervaringen hebben.

Het is geen toeval dat wetenschappers die de effecten van psychedelica onderzoeken, mystieke ervaringen als het belangrijkste therapeutische element van deze middelen beschouwen. Het idee van neuroplasticiteit vat dit cruciale aspect gewoon niet. Aan de andere kant doet ‘spelen’, de diepere en spirituelere tegenhanger, dat wel.

Laten we ‘spelen’ niet onderschatten. Ja, voor zowel kinderen als volwassenen kan spelen leuk en amusant zijn, maar het is veel meer dan dat, het is serieus spul.

Stel je voor dat je een stuk klei in je hand hebt. Het bestaat op zichzelf, los van jou. Maar jij hebt de kracht om het te vormen. Dat is waar spelen om draait: iets oppakken en ervaren alsof het kneedbaar is.

Het geweldige aan spelen is dat het ons in staat stelt om mogelijkheden en veranderbaarheid te zien in dingen die normaal gesproken als star worden beschouwd. Denk aan een kind dat met zijn speelgoed speelt. Het speelgoed is gemaakt door anderen en bestaat in de externe wereld van het kind, het kan zo solide zijn als een houten blok. Toch ervaart het kind dat speelt, zijn speelgoed als flexibel, alsof het zo kneedbaar is als natte klei in zijn handen. Wanneer volwassenen met ideeën spelen, doen we eigenlijk iets vergelijkbaars. We bekijken alle aspecten van een bepaalde theorie of concept, zelfs als het al als vaststaand wordt beschouwd. Dit is belangrijk omdat het onze manier van denken kan veranderen. Het helpt ons om flexibeler en creatiever te zijn in hoe we naar onszelf kijken en hoe we ons leven en onze omgang met problemen benaderen.

In veel opzichten proberen voorstanders van psychedelische verandering precies dat te bereiken – een breuk met vastgeroeste denkpatronen door een flexibeler wereldbeeld te omarmen. Maar soms richten ze zich te veel op het denken.

Terug naar de klei: wanneer je het vormt, creëer je iets unieks. Wat je ook maakt, dat wordt een creatie, iets dat buiten jou bestaat.

Een ander belangrijk aspect van spelen is dat het onze innerlijke wereld verbindt met de buitenwereld die we om ons heen zien. Als we spelen, gaan we altijd een interactie aan met iemand of iets anders. Het is altijd een soort van relatie, een ontmoeting tussen onze creatieve impulsen en de wereld om ons heen, zoals psycholoog D.W. Winnicott het noemde in zijn boek “Playing and Reality” uit 1971. Spelen helpt dus tegen het gevoel van isolatie en loskoppeling dat vaak samengaat met psychisch lijden. Het is van nature samenwerkend en verbindend.

Spelen: meest menselijke activiteit

Denk er even aan dat je luistert naar je favoriete liedje. Hoewel je er misschien niets mee te maken hebt gehad dat dit geweldige nummer is gemaakt, hangt jouw ervaring die je erbij hebt sterk af van wie jij bent: Jij koos dat liedje, het heeft betekenis voor jou, het past bij jouw muzieksmaak en is misschien wel je favoriet omdat het zo goed past bij jouw eigen herinneringen en ervaringen. Eigenlijk betekent het niets voor jou zonder jouw “ik”. En het zou ook niets zijn als het nooit geschreven of gespeeld was door de muzikanten. Het hele gebeuren is een samenwerking tussen wat er in jouw unieke binnenwereld gebeurt en de wereld die door anderen is gemaakt. Het resultaat is een unieke ervaring.

Winnicott noemde de bijzondere tussenruimte die ontstaat tijdens het afspelen “transitiemetafoor”: een soort ervaringsruimte en een bepaalde gemoedstoestand die je ervaart wanneer je speelt, een ruimte tussen jou (het subjectieve) en de wereld om je heen (het objectieve). In zekere zin lijkt het op een psychedelische trip, met zijn gevoel van verbondenheid, het verlies van een vast ego en het diepe gevoel van verbondenheid met alles. “Het gevoel dat de grens tussen ‘hier’ en ‘daar’ heel dun is, is constant bij me,” schreef Bill W., de oprichter van de AA, over zijn psychedelische reis. Hij vatte daarmee goed het idee van ‘hier’ als ‘ik’ en ‘daar’ als ‘niet-ik’ en het dunner worden van de grens tussen die twee samen.

Als je in die tussenruimte bent, ervaar je wat Winnicott “doorgaan met zijn” noemde: een gevoel van leven dat door je heen stroomt, je ziel wordt wakker en je voelt je echt levend hier op aarde. “Het is in spelen en alleen in spelen,” schreef Winnicott, “dat het individuele kind of volwassene creatief kan zijn en de hele persoonlijkheid kan gebruiken, en het is alleen door creatief te zijn dat het individu zichzelf ontdekt.” Dus nog een belangrijk aspect van spelen is dat het jou tot leven brengt.

Spelen laat je ook het leven ervaren in andere levende dingen. Terwijl je klei vormt, voelt het alsof het leeft. Als dat een beetje gek klinkt, denk dan aan een kind dat speelt met zijn speelgoed: een wezenlijk onderdeel van dat spel is dat het kind zijn speelgoed tot leven brengt, het ziet als levend.

Dit is ook een essentieel onderdeel van de psychedelische ervaring: het besef dat de wereld om ons heen levendig, levend en vol leven is, dat die vitaliteit verder gaat dan ons individuele bestaan. Het is eigenlijk best bijzonder als je erover nadenkt – hoe spelen twee echt belangrijke dingen doet die centrale elementen zijn van religie (vooral in vroege religies) en belangrijke thema’s in psychedelische ervaringen: het geeft je ziel een gevoel van meer levendigheid en het brengt de wereld om je heen tot leven.

We ervaren niet altijd levendig de relatie tussen de buitenwereld en ons innerlijke leven. Soms voelen we ons eenzaam, geïsoleerd, verward en leeg van binnen. Deze gevoelens (en het gebrek aan gevoelens) komen naar boven wanneer we niet in staat zijn om in een speelse mindset te komen. Spelen draait altijd om relaties, omdat spelen altijd betekent dat je met iets anders speelt, het kan andere mensen en wezens zijn, speelgoed, ideeën, verbeelding, woorden, gereedschap, instrumenten.

Door te spelen, komen we ook in contact met de levendigheid binnen de ruimte tussen onszelf en de externe wereld. Het idee dat deze tussenruimte een eigen leven heeft, lijkt misschien een beetje zweverig, maar ik wed dat je bekend bent met het gevoel van een ‘ons’ dat zijn eigen sfeer en karakter heeft. Denk aan een geweldige avond uit met vrienden. Denk je terug aan één vriend die die avond geweldig heeft gemaakt, of denk je aan de hele groep en een soort unieke sfeer van die groep? Als je voor het laatste kiest, dan heb ik het daarover: een gevoel van een ongeziene aanwezigheid op jouw feestje, de unieke ruimte die je hebt gecreëerd door relaties aan te gaan.

Omdat we deel uitmaken van ecosystemen, stroomt het leven tussen ons. Spelen geeft ons toegang tot dit levende middenelement, omdat het van nature een samenwerkende en relationele activiteit is. En dat geldt ook voor psychedelische ervaringen, trouwens.

Psychedelica zijn geen wondermiddelen, maar ze hebben wel iets magisch. In religieus opzicht zijn het de stoffen die mensen al eeuwenlang nemen als een manier om het goddelijke te bereiken, en de ontmoetingen die mensen tegenwoordig met goden hebben, kunnen niet worden afgedaan als louter door drugs geïnduceerde staten. Psychedelica bieden ook toegang tot een diepe, wereldse magie: het oproepen van leven in jezelf en anderen, een alertheid voor de vreemde en prachtige nieuwigheid van de wereld om ons heen, het ervaren van je verbondenheid met deze wereld, en het vermogen om datgene wat binnen in ons lijkt vast te zijn, te vormen zoals klei.

Met andere woorden, ze laten ons doen wat we van nature al kunnen doen, omdat het de meest menselijke activiteit is: SPELEN.

“Wij nemen geen drugs, wij nemen een krachtig natuurlijk medicijn”

Diepte Kuur

Wij zijn er om goed en kwalitatief hoog onderwijs te geven, en bewustwording te creëren rond het veilig gebruik van psychedelica, waar nog altijd een enorm negatief stigma op rust. Psychedelica zijn middelen die niet langer bekent zouden moeten staan als een verboden middel, maar om hun genezende krachten en werking. De veiligheid en gezondheid van iedereen is belangrijker dan het hoog houden van dit belachelijke stigma.

We verheerlijken het gebruik van drugs niet. In plaats daarvan proberen we niet-bevooroordeeld te zijn en levensreddende informatie te leveren, soms vermomd als entertainment.